Het zijn vaak de verhalen van vrouwen in business die het meest inspireren, omdat de barrières die ze moeten overwinnen hoger zijn. Dat realiseerde ik me weer eens toen ik een serie ondernemende powervrouwen interviewde die in verschillende delen van de wereld innovatieve oplossingen ontwikkelen in de door mannen gedomineerde landbouwsector.
Van huis uit ben ik niet speciaal een voorvechtster van vrouwenrechten. Wél van mensenrechten, en vrouwen zijn mensen, toch? Dus…
Dus vond ik het altijd maar een beetje onzinnig om me speciaal in te zetten voor mijn seksegenoten. De beste persoon voor de job, vrouw óf man. In diversiteit van genders in teams en organisaties ligt juist de kracht. En daarom ook sekseneutrale communicatie alsjeblieft.
Klein machogedrag
Maar dat is in de loop van mijn leven en carrière langzamerhand wel een beetje veranderd. Als puber en twintiger lette er ik er niet zo op en wuifde ik het weg alsof het er niet toe deed. Totdat ik me realiseerde dat het overal opdook: glazen plafonds, old boys networks en “micro machismo” zoals ze dat in het Spaans zo mooi noemen: klein machogedrag. Achteloze seksistische commentaren of terloopse denigrerende acties waar vrouwen regelmatig mee te maken krijgen.
Vaak zijn ze onopzettelijk en niet onvriendelijk bedoeld. En ze zijn zó verweven met ons sociale en werkende leven dat we ze bijna vanzelfsprekend vinden.
Professor Arkoun
Ik kan er handenvol voorbeelden van oplepelen. Bijvoorbeeld dat bezoekje van Professor Arkoun aan het kantoor van onze Amsterdamse anti-discriminatieorganisatie waar ik mijn loopbaan begon. Nog steeds, heel veel jaren later, kan ik er met mijn collega’s van toen bulderend om lachen. Mohammed Arkoun, inmiddels overleden, was (check het maar even op Wikipedia) een Algerijnse eminentie en voorvechter van een moderne, seculiere islam.
Daar zetten wij ons namelijk hard voor in. Ik schreef er heel wat grondige onderzoeksrapporten en beleidsnota’s over, want een belangrijk deel van het werk van de bijzondere leerstoel moderne islam die hij bekleedde kwam uit mijn koker.
Waarderende glimlach
Met alle égards werd de professor ontvangen door mijzelf en een handvol mannelijke collega’s. Hij was een kleine man op leeftijd, kordaat dribbelend in zijn op maat gesneden pak. Aan zijn hand een leren aktetas die bol stond van belangrijke papieren, op zijn neus een gouden bril onder een ietwat oversized witte haardos.
Toen hij ons zag en ook mij opmerkte – het was de eerste keer dat we elkaar ontmoetten – gunde hij mijn collega’s een waarderende glimlach. Zijn stem was hoog en geaffecteerd en met zijn zware Frans-Arabisch accent zei hij: “Ohh, you’ve found a charming one!”
Na wat korte beleefde plichtplegingen en een kennismakingsrondje – Monsieur Arkoun, Coskun, Ewoud, Roemer en ikzelf: Katja – zetten we koers naar het restaurant voor onze werklunch. Na een aantal dribbelpasjes vroeg de professor mijn collega’s, meer gebiedend dan informerend: “Maybe Kitty she can carry my back?”
Niet duimendik erbovenop
Tranen van het lachen springen ons nog altijd in de ogen als we die karikaturale ouwe professor imiteren met zijn bespottelijke vrouwonvriendelijke gedrag.
Vaak ligt het er niet zo duimendik bovenop als toen. Maar toch is ook nu, in 2022, micro en macro machismo overal te vinden. En langzamerhand is me dat steeds meer gaan opvallen, verbazen en ergeren. Dus… werd het vanzelfsprekend dat ik er in mijn werk steeds vaker mee aan de slag ging.
Als coach van social impact ondernemingen en communicatiespecialist voor Do Good organisaties heb ik intussen ontelbare vrouwen ontmoet die óók werken voor inclusie en gelijkheid. Heel vaak doen ze dat in omgevingen waar de economische en sociale kloof tussen mannen en vrouwen veel groter is dan in Nederland of Europa. Bijvoorbeeld op het platteland in straatarme Afrikaanse regio’s of in door oorlog jarenlang van de buitenwereld afgesloten gebieden in Colombia.
Bewonderenswaardige wilskracht
Het zijn altijd prachtige ontmoetingen, en – no offense, heren – vaak zijn het de verhalen van deze ondernemende powervrouwen die de meeste indruk maken. En dat komt omdat ze net als mannen in complexe omstandigheden een bewonderenswaardige wilskracht laten zien om vooruit te komen, maar daar gewoonlijk veel grotere barrières voor moeten overwinnen.
Ze doen het met trots en flair. Neem Caroline Kariuki, CEO van Green Pot Enterprises in Kenia, dat bamboebossen aanplant en bamboeproducten ontwikkelt voor bedrijven en consumenten. Caroline ruilde haar comfortabele corporate carrière in het bankwezen in om samen met haar businesspartner, ook een vrouw, haar groene ondernemersdroom te volgen. En met succes. Het bedrijf groeit snel en genereert inkomsten voor honderden vrouwen, jongeren en lokale communities.
Niet zo’n feministe
Ik moest glimlachen toen ik mijn eigen woorden in die van haar terug hoorde. “Ik ben niet zo van dat feminisme,” zei Caroline. “De beste persoon verdient de job.”
Toch voegde ze eraan toe dat zij en haar compagnon hun mannelijke collega’s op belangrijke punten vóór zijn. “Je eigen onderneming runnen vraagt geduld en opofferingen, terwijl de winst vaak pas veel later komt. Als vrouwen zijn we daar goed in. We zijn veerkrachtig en gewend om door te zetten, ook op momenten dat onze uitbreidingsplannen niet zo snel gaan als gepland.”
Het waren heerlijke inspirerende gesprekken met Caroline en andere krachtige vrouwelijke ondernemers in verschillende delen van de wereld. Ik mocht hen interviewen voor een artikel dat op Internationale Vrouwendag op de IKEA Social Entrepreneurship website verscheen. Als leiders van snel groeiende kleinbedrijven in de agrarische sector ontwikkelen deze vrouwen, vaak tegen de stroom in, innovatieve en duurzame oplossingen die een betere kwaliteit van leven brengen voor mensen die het hard nodig hebben.
Lees hun verhaal hier.
